Yon foto se yon papye yo enprime nan yon machin epi ki genyen imaj. Imaj la ka nenpòt bagay. Li kapab yon moun oswa plizyè moun. Li kapab tou yon peyizaj oswa nenpòt bagay ki egziste sou fòm matyè. Yon pwezi tou se yon tèks sou yon papye ki plen imaj. Nou ka toujou ap chèche ap chèche imaj moun, kay, bourik, lanmè. Men vrè imaj powèm lan se konplo otè a fè ak mo li yo plis enspirasyon li pou enprime yon foto.
17 powèm pou Bonbabd se zèv Christ-Falin Oralus ki pibliye lakay Editions de la Rosée. Misye se nèg Bonbad. Li pibliye plizyè rekèy pwezi deja tankou Bonbon Siwo kite konnen anpil siksè an Ayiti. Nan zèv sa powèt la pa neglije atansyon li ditou. Li pran san l pou li revizite tout souvni zanfans li nan Bonbadopolis. Ti jwèt sou wout lekòl, ti moman nan larivyè ak nan raje bò lakay li, yo tout makiye powèm lan.
Se pa premye powèt osinon ekriven ki sonje zanfans li. Chemen zanfans se kote ekriven an pi sansib. Li sansib pou tout sa li te konn viv nan moman li pa t gen pouvwa pou l te fè anyen pou tèt li. Se epòk nou gen dwa pou moun fè anpil bagay pou nou antanke timoun. Dany Laferrière fè prèske tout karyè li ap ekri sou zanfans li ak Leyogàn. Jean Euphèle Milcé pa gen lontan li pibliye Danfans Malè, yon liv ki plòtonnen vi li ak vi vwazen, zanmi nan vil Gonayiv.
Ebyen mezanmi, mwen pa konn rapò nou ak pwezi men pou sila ki renmen gade foto, ale li 17 powèm pou Bonbad.Se plis pase yon pwezi. Jan Inema Jeudi renmen di li, s on powèm repòtaj. Nou wè fanm yo, nou wè mayi boukannen, nou wè timoun k ap fè lago deli, nou wè raje yo, nou wè tamaren, nou wè gagè, nou wè teyat, nou wè lavi, nou wè lanmou, nou wè pwezi.
Cheri ann al Bonbad, se youn nan tèks ki pi touchan nan rekèy lan. S on tèks k ap pale oprezan pandan otè a ap remontre imaj sa li te konn viv nan tan lontan. Powèm sa dekri yon lanmou ki fò, ki pa pè fredi, ki pa pè pikan nan raje enpi ki pa pè sant latrin. Se yon lanmou san konplèks. Ann gade li ansanm ak mwen.
“Cheri ann al Bonbad
Ann al wè ki sansasyon fredi bay
Lè fèy bwa pran sant kò w
Ann al twoke po
anba kayimit ti pòtpe”
M a koupe bwa
plen makout ou
nan raje
dezafon
bò kay Tcho
Tou pispis p ap fè fèzè
fwa pase l te pisin
Ane sila zèb ginen mòn zèkò
p ap jalou
men vantrèz ka joure nou
Ann al Bonbad cheri
se pwal sezon pitimi
n a chèche kote ti moun tann kalòj
pou nou tounen de toutrèl
n a woule
n a dòmi
n a kriye lang ti zwezo ki pèdi chimen
Cheri ann al Bonbad
N a pran medsin ti medsiyen
pou n ka pyafe sou mayi moulen ak zaboka
pou mango fil pèdi bonnanj
anba safte nou
Chak maten
avan klòch kay pè a sonnen
n ap gentan sou plizyè vwayaj
kon panzouyis
o fou o moulen
m ap kenbe men w
pou n fè wout latrin lan a de ”
